Tuncay Epçeliden

Uyku Apne Sendromu

'Uzm.Dr.M.Tuncay EPÇELİDEN'in Uyku Apne Sendromu' adlı köşe yazısı

Toplumda erişkin yaştakilerin %30-40’ında horlama görülür. Oysa horlama her zaman masum değildir, bazen yaşamı bile tehdit edebilen ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir.

Horlama Her Zaman Tehlikeli midir?

Hayır. Basit horlama, daha çok sırtüstü yatarken ortaya çıkan, yorgunlukla artan kesintisiz bir sestir. Eğer solunum düzensizliklerine yol açmıyorsa ve uykuyu bölmüyorsa bu tip horlamanın zararsız olduğu kabul edilir. Bununla birlikte horlama yaşın ilerlemesi ve kilo almak gibi nedenlerle yıllar içinde sinsi bir şekilde Tıkayıcı Uyku Apne Sendromuna denen uykuda nefes durmalarının görüldüğü bir hastalığa dönüşebilir. Çok yüksek sesle horlama, bu hastalığın belirtisi olabilir.

Tıkayıcı Uyku Apne Sendromu Nedir?

"Apne" Yunanca bir kelimedir.

"Nefessizlik" anlamına gelir. Tıkayıcı Uyku Apne Sendromunda, uykuda sık sık tekrarlayan nefes durmaları, şiddetli horlama ve bunların yol açtığı bazı belirtiler vardır. Normal kişilerde de apne oluşabilir. Ancak, bir gecelik uyku süresinde en fazla 35, bir saatlik uyku için ise en fazla 5 apne normal kabul edilebilir. İleri yaşlarda normal kabul edilebilen sınır daha yüksek olabilir. Her nefes durması sırasında kandaki oksijen miktarı azalır ve kalp kanı pompalamak için daha çok çalışmak zorunda kalır. Tansiyon yükselir ve nefes alma tekrar başladıktan sonra bile tansiyon bir süre yüksek kalır. Kalp bazen düzensiz çalışır hatta bir kaç saniye durabilir. Uykudaki ani ölümlerin bazılarından bu kalp durmaları sorumlu tutulmaktadır.
Uykuda nefes durmaları (apne) gece içinde yüzlerce kez tekrarlayabilir. Öyleki, bazı kişiler toplam uyku sürelerinin dötte üçünü nefes almadan geçirir. Oysa apnelerin çok azı hastanın yakınları tarafından farkedilir. Her nefes durmasının ardından saniyeler süren kısa bir uyanıklık dönemi olur. Bu kısa uyanıklık dönemlerini hasta uyanıklık olarak algılamaz ama bunlar uykunun derinleşmesini ve dinlendirici bir uyku haline gelmesini engeller. Nefes almakta zorlanan hasta harcadığı çaba nedeniyle çok terler, yatakta sürekli dönerek yatış pozisyonunu değiştirir. Yine hastalık nedeniyle genellikle gecede bir iki kez tuvalete kalkma ihtiyacı duyulur. Bunların sonucunda uyku kalitesiz ve yüzeysel bir hale gelir. Böylece kalitesiz ve yüzeysel bir uyku uyunur.

Tıkayıcı Uyku Apne Sendromunun Nedeni Nedir?

Yapısal olarak solunum yolunun küçük olması, yaşlılarda destek dokuların gevşemesi nedeniyle uykuda solunum yolunun daha da daralması, solunum yolunun çevresindeki dokularda yağ birikimi sonucunda oluşan darlık, ve nefes alırken burunda bir direnç varsa nefes borusunda ters bir basınç oluşması bu hastalığa neden olabilir.

Tıkayıcı Uyku Apne Sendromunun Sonuçları Nelerdir?

Gece uykusunun dinlendirici olmaması nedeniyle hasta ne kadar uzun süre uyumuş olursa olsun sabah yataktan kalktığında kendisini yorgun ve uykulu hisseder. Baş ağrısı ve ağız kuruluğundan şikayet edebilir. Yorgunluk gün boyu devam ettiği için unutkanlık ve dikkat eksikliği nedeniyle işinde verimli olamaz, gergin ve sıkıntılıdır. Gündüz saatlerinde uyukladığı için, eğer araç kullanıyorsa trafik kazalarına neden olabilir.
Bu hastalık yıllar sürdüğünde yüksek tansiyon, kalp krizi, beyin damarında tıkanıklık sonucu felç gibi ciddi problemlere yol açabilir.

Tanı Nasıl Konur?

Sürekli ve şiddetli horlaması olanlar, uykuda nefes durmaları olduğu farkedilenler, yeterli süre uyuduğu halde sabahları yorgun ve uykusunu alamamış halde uyananlar hekime başvurmalıdır. Bu kişilere uyku laboratuvarında uyku incelemesi yapıl malıdır. Uyku incelemesinin sonucunda horlama ve uyku apne sendromunun derecesi belirlenir ve tedavi biçimine karar verilir.

Tedavide Neler Yapılabilir?

Basit horlama kilo verme, yüksek yastıkta yatma, alkol alımının azaltılması, sırüstü yatmanın engellenmesi gibi önlemlerle tedavi edilebilir.
Tıkayıcı uyku apne sendromunun derecesi hafifse hava yolunun genişletilmesine yönelik ameliyatlar yapılır. İlerlemiş tıkayıcı uyku apne sendromunda uyku süresince bir çeşit hava kompresörünün kullanılması gereklidir. Burun yoluyla devamlı olarak basınçlı hava veren bu alet, üst solunum yolunun açık kalmasını sağlar. Aletin uzun süreli kullanımı, aynı zamanda çoğunlukla kilolu olan tıkayıcı uyku apneli hastaların önemli ölçüde kilo vermesini de sağlar ve böylece alete duyulan ihtiyaç zaman içinde ortadan kalkabilir.